دکتر محمد قهری
كزاز يك بيماري دستگاه عصبي است و در اثر سم حاصل از ميكروبي بنام كلستريديوم تتاني ايجاد مي شود.
را ه سرايت :
معمولآ اسپور ميكروب بطور مستقيم از خاك كه محل طبيعي آن است به نسوج انسان مي رسد. كزاز معتادين ممكن است در اثر تزريق مواد مخدر آلوده به اسپور يا آلوده بودن سوزن و يا آلودگي سطح پوست ايجاد شود. محل ورود اسپور ممكن است از ناحيه له شدگي و انهدام شديد نسج، زخمِ گلوله يا زخمهاي نافذ و يا هر ضايعه كوچك ديگري باشد. هيچ محدوديت سني جهت ابتلاي كزاز وجود ندارد. اسپور ميكروب كزاز به صرف ورود به نسوج نمي تواند توليد سم نمايد بلكه بايد شرائط بيهوازي فراهم شود. اين شرائط ممكن است تا ماهها مهيا نباشد و اسپور كزاز همچنان در نسج باقي بماند و در اثر ضربة مجدد و له شدگي، نكروز بافتي حاصل از ضربه و يا هجوم باكتريهاي چركزا، خونريزي و اختلال جريان گردش خون، تزريق واكسن و يا هر داروي تزريقي ديگر، وجود سم ساير ميكروبهاي بيهوازي و يا هر جسم خارجي مي تواند پتانسيل اكسيداسيون –احياء را در بافت بقدر كافي براي فعاليت ميكروب كاهش دهد كه در چنين شرائطي اسپور كزاز به نوع فعال آن يعني نوع توليد كنندة سم تبديل مي شود.
تظاهرات باليني:
علائم بيماري ممكن است در عرض ۲ روز بعد از پيدايش زخم يا هفته ها و ماهها بعد از آن پديدار شود .معمولآ يك تا دو روز قبل از بروز علائم باليني بيمار از نشانه هاي مبهمي نظير ضعف، احساس سرحال نبودن، عرق و لرز گاه به گاه، درد گلو و يا سردرد خفيف شاكي است اما شايع ترين علامت زودرس بيماري كه جلب توجه مي كند سفتي فك (تريسموس) است. در موقع بروز علائم كزاز ممكن است زخم آشكار بوده و يا در بعضي موارد اثري از زخم وجود نداشته باشد. دو نشانة مشخص كزاز سفتي عضلات و اسپاسم عضلات مي باشند. سفتي در سه گروه عمده عضلات پيدا مي شود: عضلات ماضغه، عضلات شكمي و عضلات راست كنندة ستون مهره ها. اين سفتي پس از پيدايش در تمام مدت بيماري برقرار بوده در لمس كاملآ حس مي شود. از طرف ديگر اسپاسم عضلات دائمي نبوده و برحسب شدت بيماري زمان پايداري آن متفاوت است و اسپاسم عضلات ممكن است منحصر به عضلات دهان و صورت باشد يا تمام عضلات بدن را فراگرفته و موجب تشنجات عمومي گردد.
كزاز بعد از زايمان نیز بخصوص بعد از سقط هائي كه در شرائط غير بهداشتي و ابتدائي انجام مي شود ملاحظه مي گردد. هر عمل كوچكي مثل ختنه و حتي سوراخ كردن گوش ممكن است موجب ورود باکتری كلستريديوم و متعاقب آن بروز بيماري گردد. يكي از شايع ترين علل مرگ نوزادان در كشورهاي در حال توسعه كزاز است. علت پيدايش آن بريدن بند ناف با وسيلة آلوده، بستن بند ناف با نخ آلوده، نقص در استريل كردن وسائل پانسمان و پودر مورد استفاده است. در پنجاب هندوستان به آن بيماري روز هشتم می گويند زيرا بسياري از نوزادان روز هشتم تولد در اثر بيماری فوت می كنند.
منبع : بيماريهای عفوني – جلد اول – تآليف : دكتر ولايتی ، دكتر صائبی ، دكتر محرز و دكتر يلدا – ص : ۳۱۲- ۲۸۶
