آلفافیتوپروتئین و کارسینوامبریونیک آنتی ژن

آنتی ژنهای اونکوفتال پروتئینهائی هستند که در طول دوره ی جنینی تولید میشوند و شامل آلفافیتوپروتئین (alfa fetoprotein) و کارسینوامبریونیک آنتی ژن (carcinoembryonic antigen) میباشند. غلظت آلفافیتوپروتئین سرم در افراد بالغ سالم بطور طبیعی کمتر از ۱۰µg/l است. در طول حاملگی آلفافیتوپروتئین زن باردار از هفته ی ۱۲ حاملگی شروع به افزایش میکند و قله ی آن در طول سه ماهه سوم است که به µg/l 500 می رسد. علاوه بر حاملگی مقادیر افزایش یافته ی آلفافیتوپروتئین سرمی با وضعیتهای خوش خیم کبدی مثل هپاتیت و سیروز مرتبط است. در اکثر بیماران مبتلا به این حالتها، غلظت آلفافیتوپروتئین سرمی کمتر از µg/l 200 است. بجز زنان باردار، غلظتهای بیشتر از µg/l 1000 نشاندهنده ی سرطان است. در این غلظتها نیمی از موارد کارسینومای هپاتوسلولار ممکن است شناسائی شوند. از آنجا که غلظت آلفافیتوپروتئین متناسب با اندازه ی تومور است، آشکار کردن کارسینومای هپاتوسلولار در مراحل ابتدائی تر بسیار مفید است. موقعیکه اندازه ی تومور کوچک است (کمتر از ۵ سانتیمتر) برای برداشتن مناسب است. برای نشان دادن تومورهای کوچک غلظت cut off برای آلفافیتوپروتئین بین ۱۰ تا ۲۰ میکروگرم بر لیتر توصیه شده است. اگرچه در این غلظت، هپاتیت و سیروز باید بعنوان علل احتمالی در نظر گرفته شوند. آلفافیتوپروتئین همچنین برای تعیین پیش آگهی و در پایش درمان کارسینومای هپاتوسلولار مفید است. غلظت آلفافیتوپروتئین یک نشانگر پروگنوستیک برای بقاء است. غلظتهای بالا رفته ی آن (بیش از ۱۰ میکروگرم بر لیتر) و غلظت بیلیروبین بیش از ۲ میلی گرم بر دسی لیتر با زمان بقاء کوتاه تر مرتبط است. ترکیب آلفافیتوپروتئین و hcG برای طبقه بندی کردن و مرحله بندی تومورهای جرم سل استفاده میشوند. تومورهای سلول زایا ممکن است بطور غالب یکنوع سلول یا مخلوطی از سمینوما، کیسه ی زرده، عناصر کوریوکارسینوماتوس (کارسینومای امبریونال) یا تراتوما باشد. مقدار آلفافیتوپروتئین در تومورهای yolk sac بالا است در حالیکه در کوریوکارسینوما مقدار hcG بالا میباشد. هردو این نشانگرها در کارسینومای امبریونال بالا هستند. در سمینوماها آلفافیتوپروتئین بالا نیست در حالیکه hcG در ۱۰ تا ۳۰ درصد بیمارانی که سلولهای syncytiotrophoblastic در تومور دارند بالا است. هیچکدام از نشانگرهای فوق در تراتوما بالا نیست. یک یا هر دو نشانگر در بین ۹۰ درصد از مبتلایان به تومور nonseminomatous testicular افزایش می یابد. افزایش آنها در کمتر از ۲۰% بیماران با مرحله ی یک بیماری، ۵۰ تا ۸۰درصد بیماران با مرحله ی ۲ و در ۹۰ تا ۱۰۰ درصد بیماران با مرحله ی سه بیماری دیده میشود.

کارسینوامبریونیک آنتی ژن: نشانگر مفیدی برای کارسینومای کولورکتال، معدی-روده ای، ریه و پستان است. در سرطانهای پانکراتیک، تخمدانی و رحمی نیز میزان آن افزایش می یابد.

منبع:

Tietz fundamentals of clinical chemistry 2008 SAUNDERS 6^th ed. Pages: 350-51